Hirudoterapia - czyli leczenie pijawkami

Obecnie w wielu ośrodkach badawczych na świecie prowadzone są liczne badania naukowe, które potwierdzają skuteczność stosowania pijawek lekarskich w medycynie. Amerykańska Organizacja FDA (Food and Drug Administration) w 2004 r. zakwalifikowała hirudoterapię jako "środek medyczny". W Europie leczenie pijawkami lekarskimi posiada status "produktu medycznego", a sama terapia hirudoterapeutyczna znajduje się w Międzynarodowym Spisie Procedur Medycznych ICD - 9.

Na obszarze Unii Europejskiej obowiązuje dyrektywa 65/65 EEC, na mocy której od 2004 r. pijawka lekarska zaliczana jest do leków/produktów medycznych. W Niemczech, Anglii, Francji i innych krajach zabiegi przeprowadzone tą metodą są refundowane przez właściwe kasy chorych. Natomiast w Polsce hirudoterapia zakwalifikowana została przez NFZ jako ICD - 9 wersja 5.15 i stosowana zostaje głównie przy replantacjach oraz w chirurgii plastycznej. Przodującym ośrodkiem w tej dziedzinie stał się Szpital Św. Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy. W Niemczech funkcjonuje ponad 760 gabinetów zajmujących się hirudoterapią, a same zabiegi są refundowane.

Hirudoterapia a bezpieczeństwo zabiegu

• Pijawka lekarska (Hirudo medicinalis) pochodzi wyłącznie z laboratoryjnej hodowli wykorzystywanej do zabiegów terapeutycznych - w sterylnym środowisku i pod specjalistycznym nadzorem. Każda pijawka stosowana jest tylko jednorazowo.
• Wszystkie wykorzystywane pijawki posiadają Certyfikat pochodzenia.
• Po zabiegu hirudoterapii pijawki natychmiast są usypiane i podlegają utylizacji przez specjalistyczną firmę.
• Cały wykorzystywany sprzęt jest jednorazowy.

Hirudoterapia - na co pomaga?

Pijawki często nazywane są "mercedesem" wśród leków. Wydzielają ponad 200 związków i substancji leczniczych w doskonałych żywych formach, które wpływają dobroczynnie na ludzki organizm. Ich podstawowe oddziaływanie to:

• obniżenie krzepliwości krwi (antykoagulacyjne),
• niszczenie skrzepów (trombolityczne),
• przeciwniedokrwienne (poprawa zaopatrzenia tkanek i narządów w krew),
• antyhipoksyjne (poprawa zaopatrzenia tkanek i narządów w tlen),
• obniżające ciśnienie tętnicze
• przeciwobrzękowe (miejscowo), przeciwzastoinowe, drenujące,
• przywracające mikrocyrkulację,
• lipolityczne (rozkład odkładającej się tkanki tłuszczowej),
• obniżające poziom cholesterolu, trójglicerydów,
• przywracające przenikalność ściany naczyniowej,
• przeciwzapalne, bakteriostatyczne (niszczenie mikroorganizmów wywołujących stan zapalny),
• poprawiające odporność,
• antysklerotyczne,
• energoterapeutyczne, przywracające energię,
• oczyszczające narządy wewnętrzne,
• przywracające połączenia nerwowo-mięśniowe i właściwe przekazywanie impulsów,
• regeneracyjne (odbudowujące tkanki),
• przeciwbólowe,
• rozpuszczające twory torbielowate, blizny, zrosty.
• poprawiające nastrój.

Jakie substancje produkują pijawki lecznicze?

• HIRUDYNA - naturalna substancja białkowa, obecnie najlepszy znany lek przeciwzakrzepowy;
• APYRAZA - zmniejsza lepkość krwi;
• HEMENTYNA - zapobiega krzepnięciu krwi, rozkłada istniejące już zakrzepy (inkoagulacja);
• HIALURONIDAZA - naturalny antybiotyk, rozpuszcza ścianki przetrwalnikow wielu szkodliwych mikroorganizmów; 
• CHLOROMYCETYNA - naturalny antybiotyk, wykazuje bardzo silne działanie przeciwbakteryjne;
• ANTYELAZA, ANTYELASTAZA - spowalnia procesy starzenia skóry, ogranicza działania enzymów, które degradują skórną elastynę w procesie starzenia;
• LIPAZY, ESTERAZY - powodują rozkład tłuszczów;
• GILANTYNA - silny antykoagulant, silny lek antyprzerzutowy;
• EGLINA - silny środek przeciwzapalny, bardzo aktywny antyutleniacz, natychmiast lokalizuje urazy i pooperacyjne stany zapalne i skutecznie je blokuje, leczy niektóre tiki nerwowe, leczy wrzody śródbłonka i jelit;
• ENDORFINY - działanie przeciwbólowe, likwidują niepokój, usuwają psychiczne i fizyczne uzależnienia np. od akoholu i narkotyków, zwiększają tolerancję, likwidują złe samopoczucie, likwidują depresję;
• DOPANINA, SEROTONINA, ACETYLOCHOLINA, ENKEPFALINA - NEUROTRANSMITERY - regulują przepływ impulsów elektrycznych w komórkach nerwowych, ograniczają odczuwanie bólu, uwalniają od niepokoju i depresji, poprawiają jakość snu; 
• SUBSTANCJE ANTYNOWOTWOROWE - w doświadczeniach naukowych prowadzonych na myszach uzyskano wstrzymanie rozwoju guzów nowotworowych a także ich cofanie się. 

(Dane pochodzą z Podstawy hirudoterapii, dr inż. Zygmunt Franciszek Dynowski)

Hirudoterapia - co warto wiedzieć?

• CZY ZABIEG HIRUDOTERAPII JEST BOLESNY?
  Nie! Nie boli. Zabieg jest bezbolesny. Pijawki po postawieniu na skórę rozpoczynają leczenie i pozostają nieruchomo w jednym miejscu, nie przemieszczają się. Niektóre osoby odczuwają lekkie pieczenie lub ukłucie porównywane z ukłuciem komara. W trakcie zabiegu można korzystać z laptopa, czytać lub po prostu odpoczywać. Zawsze podkreślam, że wbrew pozorom hirudoterapia to delikatny zabieg i jeżeli ktoś odczuwałby jakikolwiek dyskomfort, pijawka zostanie natychmiast w sposób bezbolesny usunięta.
• LECZENIE ŻYLAKÓW
  Pijawki działają oczyszczająco na skrzepy w żyłach. Następuje poprawa krążenia krwi, skóra staje się cieplejsza i gładsza, poprawia się ukrwienie i dotlenienie tkanek, usprawnia się przepływ chłonki, rozszerzają się naczynia włosowate, usuwane zostają toksyny. Pijawki dostarczają związki, które odbudowują komórki i przerywają trwające procesy zapalne. W leczeniu pijawkami bardzo ważne jest ich działanie antykoagulacyjne (obniżanie krzepliwości krwi) i trombolityczne (niszczenie skrzepów). Ponadto, pijawki obniżają poziom tróglicerydów we krwi, które przyczyniają się do powstawania zatorów żylnych. Zastosowanie pijawek przynosi wyraźną ulgę w cierpieniu. Żylaki po zabiegu ulegają wyraźnej redukcji, mniejsze ustępują całkowicie, większe, które trwały wiele lat i zniekształciły naczynia żylne, ustępują nieco wolniej. Bez względu na ich rozmiar, ulga w bólu przychodzi natychmiast po zabiegu. 
• LECZENIE PAJĄCZKÓW ŻYLNYCH
  Zadziwiające jest, że najczęściej już w trakcie zabiegu żyły się obkurczają i widać gołym okiem ich zwężenie - przypominają wtedy swym wyglądem zaledwie cienkie niteczki pod skórą, a z czasem zanikają całkowicie.
• PIJAWKI A BÓLE ZATOK
  Najlepiej zilustruje to przykład. Pani w wieku 35 lat, która uskarżała się na przewlekłe bóle zatok i głowy, przez wiele lat każdy dzień zaczynała od silnych leków przeciwbólowych. Po pierwszym zabiegu zatoki oczyściły się i jeszcze tego samego dnia dolegliwości ustąpiły. Obecnie zabieg powtarza raz w roku.
•  OTYŁOŚĆ. CZY PIJAWKI POMAGAJĄ SCHUDNĄĆ?
  Stawianie pijawek leczniczych (Hirudo medicinalis) w okolicy wątroby ma za zadanie oczyszczenie i przywrócenie prawidłowych funkcji tego narządu do stanu normalnej pracy. Wywiera to ogromny wpływ na odchudzanie, ponieważ przywrócona zostaje właściwa gospodarka tłuszczowa. Strawiony pokarm zostaje prawidłowo spalony i zamieniony na energię, a nie jak w przypadku problemów z wątrobą, odłożony jako kolejna tkanka tłuszczowa. Spadki wagi są zróżnicowane, ale jeżeli nie występują inne choroby powodujące otyłość, to oczyszczenie wątroby daje doskonałe rezultaty bez dodatkowych diet i wyrzeczeń. Istnieją osoby, które po hirudoterapii ważą mniej o 20, czy nawet 30 kg.
• ​STOPA CUKRZYCOWA
  Hirudoterapia daje rewelacyjne wyniki w leczeniu różnego rodzaju przewlekłych ran, przywracają krążenie krwi w chorej kończynie, przez co następuje poprawa jej stanu i zagojenie ran. W przypadku stopy cukrzycowej najlepsze efekty osiągane są w możliwie najwcześniejszych stadiach rozwoju choroby. Dzięki skojarzonemu działaniu i larwoterapii gdzie rana zostaje oczyszczona przy pomocy larw w tzw. biochirurgii, a pijawki dodatkowo przywracają krążenie w stopie. Udaje się przez to uratować wiele zagrożonych amputacją stóp. Wymaga to nieco cierpliwości, ale okazuje się zupełnie możliwe. W przypadku stosowania larwoterapii stosuje się opatrunki firmy BIOMANTIS. Powodują one dezynfekcję rany nawet w przypadkach skomplikowanych gdy stosowane antybiotyki nie przynoszą efektów. Należy zaznaczyć, że każdy zabieg przeprowadzony na dowolne schorzenie oddziaływuje na cały nasz organizm - dzięki zabiegom rozpuszczają się różnego rodzaju złogi i skrzepy, pozbywamy się toksyn z naszego organizmu, poprawia się funkcjonowanie narządów. Ma tu też duże znaczenie wyrównanie ciśnienia a nawet obniżenie poziomu cukru i cholesterolu w organizmie.
• CHOROBY SERCOWO- NACZYNIOWE  
  ​​Przy miażdżycy i chorobie wieńcowej stawianie pijawek wielokrotnie zmniejsza ryzyko zawału. Ze względu na przeciwzakrzepowe, fibrynolityczne i przeciwagregacyjne działanie składników z wydzieliny ślinowej pijawki są przykładane pacjentom z chorobami zakrzepowo-zatorowymi, z nadciśnieniem, z miażdżycą oraz osobom po zabiegach plastycznych zwłaszcza po replantacjach.
• ​CHOROBY ZAKRZEPOWO-ZATOROWE
• Hirudyna jest głównym związkiem przeciwzakrzepowym wydzielanym przez pijawki. Jest ona silnym inhibitorem trombiny. Wykazano, że jest to substancja bardziej efektywna w zapobieganiu udarom i zawałom niż kwas acetylosalicylowy (popularna aspiryna i podobne) czy heparyna. Antykoagulanty zawarte w ślinie pijawek ograniczają powstawanie zakrzepów. Istotne są również substancje przeciwagregacyjne (zmniejszające zlepianie się płytek krwi), np. apyraza.​ Ponadto, pijawki dostarczają białka, np. kalinę i saratynę, co zapobiega agregacji płytek krwi. Hementeryna pijawek dzięki swoim właściwościom rozpuszcza zakrzepy oraz udrażnia naczynia krwionośne.
• ​MIAŻDŻYCA
  Badania kliniczne wskazują korzystny wpływ hirudoterapii na poziom stężenia lipidów. U pacjentów poddanych leczeniu pijawkami zaobserwowano normalizację poziomu całkowitego cholesterolu (TCI), triglicerydów (TG) oraz zmniejszenie LDL. W badaniach potwierdzono rownież przeciwmiażdżycowe oddziaływanie saratyn.
• ​NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
  PC-LS stanowi najważniejszy czynnik w wydzielinie ślinowej pijawek, który odpowiada za regulację ciśnienia. Obniża zbyt wysokie ciśnienie, a zbyt niskie podwyższa. Ponadto, histamina obecna w wydzielinie ślinowej pijawek uczestniczy w obniżeniu ciśnienia tętniczego poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych.
• UKŁAD NERWOWY
  Dawniej pijawki przystawiano w celu poprawy samopoczucia i nastroju. Endorfina wydzielana przez pijawki nazywana jest hormonem szczęścia. Uspokaja i działa przeciwbólowo. Pijawki poleca się pacjentom z depresją, nerwicami, tikami nerwowymi. Ponadto, pijawki wydzielają neuroprzekażniki: histaminę, dopaminę, acetylocholinę i serotoninę, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Z gruczołów ślinowych wyizolowano substancje, które pobudzają wzrost komórek nerwowych. Wykazano, że egliny i bdeliny pomagają przy regeneracji włókien nerwowych. Stwarza to nowe możliwości przy schorzeniach neurodegeneracyjnych, takich jak dystrofia nerwowo-mięśniowa czy choroba Parkinsona.
• STANY ZAPALNE I LECZENIE BÓLU
  Pijawki wydzielają liczne substancje o działaniu przeciwzapalnym, np. egliny w leczeniu chorób płuc i oskrzeli oraz astmy oskrzelowej, jak również bdeliny, które przyspieszają gojenie się ran, ale też działają przeciwzapalnie. Badania wykazały, że hirudoterapia zmniejsza intensywność bólu w chorobie zwyrodnieniowej stawów oraz poprawia aktywność ruchową. Pijawki pomagają także w chorobach kręgosłupa, reumatoidalnym zapaleniu stawów, bólach głowy, rwie kulszowej, zapaleniach korzeni nerwowych, także w zapaleniu rogówki, krtani, wątroby, zapaleniu zatok, ucha środkowego czy paradontozie. 
• ZAKAŻENIA BAKTERYJNE
  Pijawki żyją w symbiozie z drobnoustrojem produkującym substancję przeciwbakteryjną - CHLOROMYCETYNĘ. Wytwarzają także HIALURONIDAZĘ substancję rozpuszczającą składniki ścian komórkowych wielu mikroorganizmów. Działanie przeciwbakteryjne wykazuje także DESTABILAZA.
• NIEPŁODNOŚĆ
  Hirudoterapia przynosi pozytywne efekty w leczeniu zaburzeń miesiączkowania oraz leczeniu niepłodności kobiet i mężczyzn. Prawdopodobnie związane jest to z hormonami wydzielanymi przez pijawki takimi jak: progesteron, estradiol, testosteron, kortyzol. Produkowana przez pijawki hirudyna powoduje lepszy napływ krwi,  histamina działa rozkurczająco oraz zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych, przez co nasila wytwarzanie śluzowej wydzieliny w błonach pokrywających narządy płciowe. Hialuronidaza bierze udział w procesie zapłodnienia (występuje w dużej ilości w spermie).Upłynniając śluz, ułatwia poruszanie się plemników w kanale szyjki macicy a następnie ich przenikanie przez osłonki komórki jajowej. Pijawka wytwarzając hormony płciowe i sterydowe wspomaga także siły witalne i działa odmładzająco.
• PROSTATA
  Związki produkowane przez pijawkę stymulują gruczoł krokowy do lepszego funkcjonowania. Hirudoterapia likwiduje zastoje krwi i limfy, poprawia krążenie i odżywienie tkanek, działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwobrzękowo. W efekcie zmniejsza się obrzęk gruczołu krokowego, łagodnieją dolegliwości bólowe, trudności w oddawaniu moczu, zmniejsza się zaleganie moczu. 
• PARADONTOZA
  Trudny zabieg ze względu na delikatne miejsce przyłożenia pijawek. Co ciekawe, pacjenci, widząc stopniową poprawę stanu dziąseł już po pierwszym zabiegu, chętnie i bez strachu domagają się następnych.